Tafraout (3)
Vrijdag 1 maart: de maand begint weer goed. Elke vrijdag is het in heel Marokko couscousdag. Corrie heeft aan het begin van de week teveel maaltijdsoep gemaakt en wat aan Mariam mee gegeven. Om te voorkomen dat ze op vrijdag gratis couscous komt brengen bestellen we voor zaterdag, om Mariam op vrijdag niet teveel werk in de keuken te bezorgen, een tajine zodat we kunnen betalen. Het helpt niet, we krijgen even goed couscous. Op het protest: c’est trop, on mange déjà du tajine samedi is het antwoord “helemaal goed, ce n’est pas trop, couscous du vendredi, tajine du samedi”. We smullen er weer van.
Elk jaar na het Amandelbloesemfeest wordt het minder druk met campers in de palmerie. Omdat het feest dit jaar twee weken eerder is gevierd dan gebruikelijk daar het anders zou samenvallen met het begin van Ramadan begint de grote uittocht al vroeg deze keer. Jammer voor de middenstand en restaurants die hun inkomsten vroegtijdig zien verminderen omdat er al vroeg in het jaar minder toerisme is.
We zijn inmiddels ruim een week illegaal in Marokko. Het visum? Pas encore! Er zijn een aantal mensen die zich druk voor ons maken. Zaïd, die de huisvestingsverklaring heeft afgegeven, informeert bij de gendarmerie; Mohamed belt zelfs met het bureau in Tiznit. Hij krijgt als antwoord dat de documenten zijn goedgekeurd en dat we er over vijf dagen meer van zullen horen. Inshallah.
Ramadan: natuurlijk weten wij vanwege de astronomische berekeningen al lang wanneer het begint. In Marokko echter wordt een astroloog die “voor zijn beurt” spreekt terecht gewezen omdat de maansikkel met het blote oog waarneembaar moet zijn. Wij weten dat Ramadan dit jaar begint op 11 maart; Mariam zegt: peut être lundi, peut être mardi. Het Ministerie van Habous en Islamitische Zaken meldt in een persbericht dat de eerste dag van Ramadan, de heilige vastenmaand, inderdaad op maandag 11 maart valt en “naar verwachting” zal eindigen op 10 april – de dag van Eid-ul-Fitr.
Hoewel in Marokko de zomer / wintertijd al zes jaar geleden is afgeschaft wordt de klok op zondag 10 maart in afwachting van de vastenmaand een uur achteruit gezet zodat men ’s avonds een uur eerder kan eten. Aan het eind van Ramadan wordt de klok weer een uur vooruit gezet. Tijdens de vastenperiode mag men overdag nog geen slokje water drinken en eind van de week gaat het 30° worden! Het is sowieso zwaar en voor menigeens onverantwoord, zoals voor Mariam. Ze heeft diabetes, het niet op tijd eten kan gevaar opleveren voor haar gezondheid. Mensen met gezondheidsproblemen hebben vrijstelling van Ramadan. Ondanks dat we onze bezorgdheid aan Mariam kenbaar maken blijft ze vastbesloten “gewoon” mee te doen.
Na twee weken illegaal in Marokko te hebben gewoond lijkt daar een einde aan te komen. De afhandeling gaat echter niet zoals we gewend zijn. Andere jaren werd een vodje papier met één van de acht foto’s erop vanuit Tiznit naar de gendarmerie in Tafraout gestuurd. Daar konden we het ophalen. Ze hebben nu wat anders bedacht. We moeten ruim 2,5 uur naar Tiznit rijden over smalle bergweggetjes vol haarspeldbochten en krijgen daar een stempel in het paspoort. Gelukkig heeft Mohamed aangeboden om er met ons in de auto naar toe te rijden. Wat een lief aanbod – comme une famille. Geen idee voor welk tijdstip hij de afspraak in Tiznit heeft gemaakt maar …… hij wil om 06.00 uur rijden.
We staan op tijd op zodat we op tijd klaar staan. Vlak voor 06.00 uur: een appje van Mohamed “het wordt een uurtje later”. Haha, daar zitten we dan met ons goede gedrag in alle vroegte.
Binnen een uur later zijn we op weg. In acht Marokko-jaren hebben we de route naar Tiznit driemaal gereden maar niet zoals vandaag. In plaats van 2,5 uur rijden zijn we er nu na een uur en drie kwartier. Toch rijdt Mohamed veilig, hij is een goed chauffeur. Het is niet voor niets geweest dat we zijn rijbewijs een aantal jaren geleden hebben betaald.
Onderweg is een ongeluk gebeurd. Dwars in een haarspeldbocht staat een touringcar die een auto geraakt lijkt te hebben. Er zijn geen gewonden; na een kwartiertje kunnen we al weer verder.
In Tiznit aangekomen wil Mohamed eerst ontbijten. Huh, ontbijten? Ramadan is toch begonnen! Nee, morgen pas. We snappen het niet, maar het zal …… Na het ontbijt lopen we richting gendarmerie. Als we al hebben gedacht “stempel in het paspoort – klaar” hebben we het mis. We worden buiten op een binnenplaatsje in de schaduw, in de wind op een bankje geparkeerd. Bbrrr, kkkoud! In het kantoortje ernaast gaat men doodgemoedereerd gegevens in de computer invoeren. Waarom is dit 4,5 week na het inleveren van 70 kopieën per persoon nog niet klaar? Ach ja, we zijn in Marokko: wij hebben de klok, zij hebben de tijd. Na een klein uurtje krijgen we de paspoorten terug met in elk twee stempels (“Royaume du Maroc, Ministre de l ínterieur” én “District Provinciale de Tiznit”) met de datum van vandaag (11 maart), de nieuwe uitreisdatum plus de naam en handtekening van Le Chef.
We lopen terug naar het terrasje waar Mohamed op ons wacht. We drinken nog wat, we drinken nóg wat. Nee, geen borrel op de goede afloop want dat hebben ze hier niet.
Op de terugweg worden we staande gehouden door een politiecontrole. Maken we ook dat eens mee; de toerist wordt altijd ongemoeid gelaten. Het stelt weinig voor: Mohamed overhandigt rijbewijs, bewijzen van verzekering, APK, eigendomsbewijs en wat al niet meer. Hij moet uitstappen, beantwoordt wat vragen – na enkele minuten kunnen we doorrijden. Tegen 16.00 uur zijn we weer thuis. Het was een lange dag maar dan heb je ook wat.
Voor Theo is het visum net geen verjaardagscadeautje. Het is maar zeer de vraag hoe het morgen met de verjaardag gaat want dan is Ramadan écht begonnen. We zullen eens zien of de pâtissier op een fatsoenlijke tijd open is.
Theo heeft geluk, de pâtissier is open – hij zoekt een paar lekkere gebakjes uit. Het is vandaag ons feestje; het is een héél andere verjaardag dan we gewend zijn in vele voorgaande jaren – zóó stil. Een verjaardag samen is ook een keer oké én ….. de muezzin zingt vandaag vijfmaal een liedje voor Theo …… Verjaardag kunnen vieren of niet, Mariam komt wél een zelfgebakken taart en een pan soep brengen.
Net als vorig jaar is de tweedaagse soek terug gebracht naar één dag en zelfs op die ene dag is de soek maar de helft van wat het normaal is. Restaurants / terrasjes zijn gesloten. Eigenlijk van de gekken toch: niet eten, niet drinken en dan ook nog de inkomsten van de toeristen missen.
Het is warm, héél warm! Om dagenlang gehang voor de camper te voorkomen gaan we ’s morgens op tijd wandelen: door de palmerie richting Tazka of naar ons geliefde uitzichtpunt – de Amelnvallei met zicht op de afbeelding van de door erosie uitgesleten kop van een leeuw op de Jbel Lekst. Als we tegen het middaguur thuiskomen is het toch al 28°. De middagen: we zitten bij een temperatuur van meer dan 30° in de schaduw onderuit gezakt onder de luifel.
De hoge temperatuur stelt de vastende Marokkanen voor extra uitdagingen. Volgens een voedingsdeskundige is het belangrijk om zo laat mogelijk de suhoor-maaltijd te nuttigen, vlak voor het begin van de dageraad. Deze maaltijd moet bestaan uit voedsel dat water in het lichaam vasthoudt zoals groenten, fruit en zuivelproducten. Een arts en onderzoeker wijst op de gevaren van uitdroging en zonnesteek. Wat als Ramadan ooit weer eens in de zomermaanden bij een temperatuur van 50° valt!?
Hoewel we Mariam zo langzamerhand moeten kennen blijft ze verbazen. Een week na de verjaardag geeft ze Theo een paar babouches cadeau. Ze brengt twee paar mee van verschillende kleuren zodat Theo zelf kan kiezen. Het wordt een paar camel-kleurigen. Wat een lief en attent mens is Mariam toch.
Na vijf dagen hitte is het wat minder warm en wordt het hoog tijd voor onze jaarlijkse tocht naar de Gekleurde Rotsen. Tja, die rotsen zien er elk jaar hetzelfde uit; het gaat ons om de prachtige natuur met één behoorlijke klim van een half uur in de route. De rest van de route gaat ook niet over geëffende paden. Het blijft een uitdaging. We zijn er elk jaar best trotst op dat het nog steeds lukt. Vijf uur later zijn we thuis – enkels en knieën zijn nog heel. Lekker douchen en dan ….. heerlijk smullen van een tajine die Mariam komt brengen. Ondanks dat we vooral de laatste week nare berichten hebben gehoord over de gezondheid van meerdere vrienden was dit voor ons een fijne dag – perfect om het hoofd even leeg te maken.
En ja, dit geloof je niet. Na een relatief warme winter met constante temperaturen boven de 20° en zelfs een hittegolf zowel in februari als begin maart is het vandaag ineens maar 10° en vallen er enkele regendruppels. Voor de eerste keer deze winter doen we de kachel aan bij het opstaan en dat eind maart. Een koude nacht van slechts 2° volgt. Nee, nog net geen ijsbloemen op de dakluiken – die hebben we overigens deze winter voor het eerst in jaren niet gehad. Gelukkig de volgende dag is het alweer 22°; de zon schijnt – wat een groot temperatuurverschil.
Vorige winter hadden we al ontdekt dat Mohamed het leuk vindt om spelletjes te spelen, zelfs met een stel oude sokken zoals wij zijn. In de Ramadantijd komt hij nadat hij heeft gegeten. Tijdens het spelletjes spelen mag hij koffie drinken en sbecchia, cacao, ti-i-ni en natuurlijk “koek van de soek” eten. In Marokko speelt men voornamelijk kaart; we hadden Yahtzee voor Mohamed meegebracht – nu spelen we Mens erger je niet, Keer op Keer en Skipbo.
We sluiten de maand af in het paasweekend. Natuurlijk is het hier geen Pasen maar eieren zijn er in overvloed plus heerlijk croissants in soorten en maten, ja dan nee met vulling. Dus: een heerlijk paasontbijtje.
Het is ook het weekend dat in Europa de klok een uur vooruit wordt gezet in verband met de zomertijd. Lol! De hele winter hadden we hier dezelfde tijd als in Europa, nu ineens verschilt het twee uur omdat in Marokko de tijd in verband met Ramadan juist een uur achteruit is gezet. Wij doen nog niet mee aan al die flauwekul. Na Ramadan wordt de klok hier weer een uur vooruit gezet en met die tijd hebben wij te dealen als we met de ferry terug gaan naar Europa. Bij terugkomst in Europa is het voor ons vroeg genoeg om die klok vooruit te zetten.
Leave a comment