Marokko (2)
Als we Ouarzazate uitrijden loopt er een Berbertaxi op de rotonde: een ezel waar een man in djellaba met een puntmuts op zit. We schieten in de lach bij het idee dat we zoiets op het Velperbroekcircuit zouden zien. Zo’n 6 km buiten Ouarzazate liggen de Atlas Filmstudio’s omgeven door hoge pisémuren die verdedigd lijken te worden door gigantische pseudo-Egyptische figuren in Hollywoodstijl. De studio’s bestrijken een 30.000 m² groot stuk woestijn en voorzien in het levensonderhoud van een flink deel van de bevolking van Ouarzazate. Bij de opnames van films uit de klassieke oudheid hoeven de mensen, vooral de ouderen, zich niet te verkleden. Ze zien er immers altijd al uit alsof ze zojuist uit een Bijbelfilm zijn gestapt. In de afgelopen eeuwen zijn hier honderden films opgenomen, zo ook The Games of Thrones. Als er wordt gefilmd is het niet mogelijk het terrein te bezoeken.
Voor we verder gaan, drinken we eerst koffie en ….. wie komen daar aan?! Jawel: Ben en hond Lucky. Gezellig! Na een gezamenlijke kop koffie rijden we een stuk achter elkaar aan. Dan heeft Ben zijn plekje gevonden terwijl wij nog verder gaan. We blijven zuidelijk van de Hoge Atlas en vervolgen de weg door de Anti Atlas met afwisselend kale vlakten, bergen en dalen. De uitzichten rond de Tizi-n-Bachkoum-pas zijn spectaculair. Vanaf grote hoogte is de reeds afgelegde weg nog heel lang te zien. We passeren dorpjes met huizen die in aanbouw lijken en/of verlaten en onbewoond. Niets is minder waar. Overal vandaan komen kinderen aangerend om te zwaaien.
In een omgeving die verlaten lijkt, een kilometers lang niemandsland, komen we ineens een aantal vrouwen tegen. Ze lopen naast ezels die bedolven zijn onder groene takken. Waar komen ze vandaan – waar gaan ze naar toe – waartoe dienen al die takken? Midden in de droge vlakte staat een koubba, een vierkant gebouw met een koepel waarin het graf van een vereerd persoon ligt die hier in eenzaamheid met de blik naar Mekka begraven ligt. Bij het passeren van de provinciegrens van Taroudant rijden we tussen twee aan weerszijden van de weg staande zuilen door. We hebben dit al vaker gezien en vermoeden dat de zuilen de overgang tussen twee provincies aangeven.
In Taliouïne staan meerdere campers. Zoveel campers op één plek hebben we deze winter in Marokko nog niet bij elkaar gezien. Overal hebben we gemerkt en ook gehoord dat er deze winter minder toeristen zijn. Voornamelijk de Fransen laten het afweten. Is het de angst voor ebola, IS, overstromingen? We merken weinig van dit alles en voelen ons in dit prachtige land meer dan welkom en volkomen veilig. We zouden ons eerder zorgen maken over de terugreis naar Nederland: door Frankrijk en België als we aan de recente gebeurtenissen in die landen denken. Om maar te zwijgen over het om veiligheidredenen tijdelijk sluiten van een Joodse school in Amsterdam.
Er is een mooi plekje voor ons vrij gebleven. We kijken uit over het dal en de droge rivier. Taliouïne is een dorp dat tussen twee bergketens ligt. Het is het centrum van ’s werelds grootste saffraanteelt. Saffraan wordt gebruikt in het eten, als verfstof voor tapijten en aardewerk en voor het kleuren van haar en handen van bruiden. Saffraan is erg prijzig: € 8,- per gram.
We lopen naar het 3 km verderop gelegen dorp. Het zijn hier niet alleen de ezels die het groen vervoeren, ook de vrouwen lopen met behoorlijke takkenbossen op de rug langs de straat te zeulen. We steken de Oued Zagmouzem over. De weg over de rivier is weggespoeld. Of men voorzien heeft dat dit zou gebeuren? Naast de oude weg is namelijk een nieuwe brug gebouwd. Dit kan onmogelijk het werk van twee maanden zijn. Men is nog bezig de modder in de rivier met bulldozers te verwijderen.
In het dorp krijgen we een hoop trammelant met het verlengen van de internetverbinding. Twee jaar geleden ging het zo gemakkelijk. We hebben toen een dongel gekocht waar meteen voor drie maanden tegoed werd opgezet. Deze keer geeft het iedere keer gehannes. De dongel die we hadden, bleek verouderd, dus hebben we in december, na in vijf Teleboutiques te zijn geweest, uiteindelijk een nieuwe dongel moeten kopen. We kregen er een maand gratis internetverbinding bij. Helaas was het niet mogelijk er voor twee maanden verbinding extra bij te kopen. Na een week: geen verbinding meer. Na veel gedoe, opnieuw van het kastje naar de muur, is de verbinding hersteld in een kantoor van Maroc Telecom. De directeur moest er zelfs aan te pas komen. Inmiddels zijn we vijf weken verder en de maand gratis verbinding is op. In een Teleboutique in Taliouïne is men van goede wil maar de verbinding opwaarderen lukt niet. De vriendelijke jongeman neemt ons mee naar een tweede Teleboutique – ook daar: geen resultaat. Het blijkt aan het modemnummer te liggen. De jongeman vertelt ons: “nous cherchons le numéro de charger” en of we over twee uur terug kunnen komen. Oké, geen keus toch! Ondertussen lunchen we op een terrasje en drinken allebei een pot muntthee leeg. Kost wel € 1,80 voor de lunch en thee samen. De muezzin begint te zingen – op de minaret huizen twee ooievaars.
Terug bij de Teleboutique duurt het nóg een klein uurtje voor het probleem uit de wereld is. Resultaat: weer een maand internetverbinding. Opnieuw is voor twee maand tegelijk opwaarderen niet mogelijk. Dat zal volgende maand weer een feestje geven.
De dag is al weer voorbij. Maar ach, we hebben immers alle tijd. We hebben er een mooi dagje uit van gemaakt. In alle rust zoeken we via een mooie route door het struikgewas langs de rivier de camper weer op.
De bergen rondom lenen zich voor prachtige wandelingen. Tot onze grote verbazing treffen we twee bewoonde grotten aan! We wagen ons niet te dicht bij: er lopen een paar blaffende honden rond. Blaffende honden bijten niet maar ….. je weet maar nooit.
De N10 van Taliouïne naar Taroudant is de eerste 25 km slecht maar berijdbaar. Er liggen zeven bruggen uit, we worden door rivierbeddingen geleid. Op andere plaatsen is het asfalt verdwenen. We hebben onze bedenkingen of dit alleen het gevolg van de overstromingen is. Op dit hele traject wordt namelijk gewerkt aan het verbreden van de weg.
Dan gaat het een stuk meer dan goed. Er ligt een mooie nieuwe weg met glad asfalt. In dit gebied groeien de alleen in Zuid-Marokko voorkomende arganbomen overvloedig. Het hout is zeer hard en is daarom geschikt om houtskool van te maken. Kamelen en geiten vinden de blaadjes heerlijk. Van de zachte binnenkant van de vruchten worden kruiden, etherische oliën en producten met een geneeskrachtige werking gemaakt. De olie zit in cosmetica maar wordt ook in de keuken gebruikt. Zo’n 30 km voor Taroudant laat het wegdek opnieuw te wensen over. Meerdere bruggen zijn verdwenen. Hier lijken de overstromingen wel degelijk de boosdoener. De laatste 4½ km is er van asfalt niets meer te bekennen. Tegenliggers zijn er evengoed wel.
We parkeren naast de 8 km lange stadsmuur van Taroudant. De muur met vijf poorten omgeeft de hele medina. Er komt meteen een parkeerwachter aan. Hij let op de camper terwijl wij weg zijn. Zijn loon is afhankelijk van de tijd dat de camper geparkeerd staat. We blijven een nachtje en spreken een bedrag van DH 20 / € 1,80 af. Het voordeel van dit systeem is dat autodiefstal en –inbraak bijna niet voorkomen.
De soeks zijn de belangrijkste attracties van Taroudant. Op de Arabische soek ligt de nadruk op kunstnijverheid. Op de dagelijkse Berbermarkt verkoopt men kruiden, groenten, kleding en huishoudelijke artikelen. We vinden er in de wirwar van steegjes zowaar die aardige monsieur terug bij wie we twee jaar geleden van die heerlijke kruiden hebben gekocht om Berberthee te zetten. Of we over twee jaar nog eens terugkomen? INSHALLAH !
We kopen verschillende soorten groente en fruit. Alles wordt samen in één grote plastic bak afgewogen – eenheidsprijs. Ook buiten de soek is het gezellig in dit oude Marokkaanse vestingstadje. Taroudant is één van onze favoriete plaatsen. Op Place El Alouïne drinken we thee. Het is er een drukte van belang en er is van alles te doen. Er wordt muziek gemaakt, balletje balletje gespeeld, er zijn slangenbezweerders, dansers, waarzeggers en er wordt van allerlei “rommel” verkocht. Juist omdat het hier kleinschalig en daardoor overzichtelijk is, spreekt het ons meer aan dan bijvoorbeeld het grote Place Jemaa El-Fna in Marrakech. Er is zoveel te zien: het is steeds weer een onmogelijke taak om alle indrukken op te schrijven en te fotograferen. Iedere keer is het: moet je zien – kijk daar eens! We blijven ons verbazen over hetgeen in Marokko tot het normale straatbeeld behoort, zoals het vervoer van mens en dier in een laadbak van een pick-up of overdekte bromfiets. Het goederenvervoer per ezel, fiets, bromfiets en op autodaken blijft wonderbaarlijk en leuk om te zien. Ladingen, hoog opgetast, steken in de breedte ook nog eens flink uit. Gevaarlijk? Hoezo!
Twintig kilometer ten westen van Taroudant vinden we het paradijs in Le Jardin de la Koudya. Vanuit de jardin lopen we een prachtige natuur in. Eerst door een uitgestrekte mandarijnenboomgaard, dan een heuvel op. Bij herhaling komen we Stoffel de Schildpad tegen. Bovenop de heuvel hebben we uitzicht naar alle kanten, in het noorden liggen de nog steeds besneeuwde toppen van de Hoge Atlas.
Eigenlijk willen we niet naar Agadir. De stad heeft niets van de charme van traditioneel Marokkaanse steden en het verkeer is er ontzettend druk. Ongelooflijk: in al deze chaos, waar je ogen voor en achter moet hebben, rijdt een man op een kar getrokken door een ezel. Arm beestje!
Hoewel we de afgelopen weken de boodschappen steeds op de soek hebben gedaan, willen we wat wijn, kaas en vleeswaren kopen bij de “Europese supermarkt” Marjane in Agadir. Maar ….. waar is die wijn toch gebleven? Een medewerker vertelt dat er sinds oktober 2014 geen wijn meer verkocht mag worden. Op onze constatering dat er dan in heel Marokko dus nergens wijn te koop is, wordt ons de weg gewezen naar Pesrey, een soort slijterij – slechts op vijf minuten rijafstand van de Marjane. We snappen de bedoeling erachter niet: waarom daar wel en hier niet. We hebben in ieder geval ons slaapmutsje gescoord. Het wordt nog een hele kunst om weer in de stroom verkeer in te voegen. Alleen was dat ook nooit gelukt. Maar behulpzaam als de Marokkanen zijn krijgen we meteen hulp en kunnen deze verschrikkelijke stad verlaten.
We gaan verder naar het zuiden. De weg tussen Agadir en Tiznit is niet slecht en wordt zelfs uitgebreid naar een vierbaansweg. Met dit verkeersaanbod een beetje overdreven? Met alle mooie natuur die ons steeds op onze weg vergezelde, ziet het er hier teleurstellend uit. We herinneren ons echter dat dit saaie landschap met veel bebouwing niet lang zal duren.
Voor vandaag is het mooi geweest, de dag is om. We stoppen in Tiznit en hebben meteen een complete dierentuin voor de deur: ganzen, pauwen, kalkoenen, katten en honden. Vooral de kalkoenen en ganzen maken een hels kabaal maar in tegenstelling tot de kinderen bedelen ze niet. Nog veel meer kabaal maken een Fransman en een Italiaan. De Italiaan start zijn lawaaiige quad. De Fransman rent er naar toe en begint te schreeuwen dat het maken van zoveel lawaai onbeschoft is. Over het kabaal van de quad heen lopen de gemoederen hoog op. De afgelopen jaren hebben we steeds gemerkt dat, als er herrie is, er altijd Fransen bij betrokken zijn. Ze zijn het minst tolerant en veroorzaken door de regel zelf de meeste last richting medecamperaars.
We hebben groente en fruit nodig en lopen daarvoor naar de medina met de diverse soeks. In Tiznit zijn de zilversmederijen het belangrijkste. De bekende vaklieden van Tiznit werken nog steeds met zilver zoals ooit de joden deden en maken o.a. grove Berbersieraden. Op het mechouar, een rechthoekig paradeterrein dat diende als ontvangstplaats van de pasja, zitten achter de arcades op de terrasjes van de koffiehuizen zoals gebruikelijk alleen mannen. Op de soek waar groente en fruit verkocht wordt, kunnen we over de koppen lopen. Behalve groente en fruit is er ook veel vlees te koop dat, zoals altijd het geval is, aan vleeshaken langs de stoffige straat hangt. Allerlei gemotoriseerd verkeer probeert zich al toeterend een weg te banen. We schuifelen handje in handje verder om elkaar niet kwijt te raken. Geven ze de spullen hier gratis weg? Nou, bijna! We vertrekken met zes paprika’s, vier komkommers, tien tomaten, uien, voor tien dagen sinaasappels en een kesra voor slechts DH 35 (iets meer dan € 3,-). Een kesra is een rond brood dat thuis of in de gemeenschappelijke oven wordt gebakken.
Door één van de vele toegangspoorten lopen we de medina uit. We constateren dat het portret van koning Mohammed VI nog steeds boven de ingang prijkt. Een afbeelding van de koning komt men in heel Marokko in iedere winkel, langs straten en pleinen, op alle openbare plaatsen werkelijk overal tegen. Koning Mohammed VI, die in 1999 de troon besteeg, wordt gezien als een vorst die dicht bij het volk staat. Omdat hij zich inzet voor de rechten van de vrouw, verbetering van het onderwijs en armoede en werkloosheid aanpakt, wordt hij de “Koning van de Armen” genoemd. Hij heeft de bevolking verteld dat de toerist de kip met de gouden eieren is. Hoewel Marokkanen zeer vaderlandslievend zijn, wordt het onderwerp “monarchie” nog steeds omgeven door een taboe.
Langs de Grote Moskee lopen we huiswaarts. De verticale juffers op de lemen muren van de minaret dienen om de zielen van de doden de weg naar het paradijs te wijzen.
Terwijl we op het Nederlandse weerbericht zien dat code oranje/geel is afgegeven en het openbaar vervoer stagneert omdat het heeft gesneeuwd en het verkeer hinder heeft van gladde wegen vanwege ijzel, houden wij het in de zon niet meer uit. We zoeken de schaduw op. Hoe erg moet het hier in de zomer zijn. We weten weer waarom we zovele kilometers naar het zuiden gereden zijn. Niet alléén voor dit prachtige en gastvrije land. Lente in Zuid-Europa blijkt opnieuw zomer in Marokko te zijn gedurende de wintermaanden.
We willen deze winter nog verder naar het zuiden. We hopen dat de wegen tot Tan Tan begaanbaar blijven. We gaan op weg!
Leave a comment